LitusGo Local Information Database: Paros, Greece (Greek)

1.1 Πανίδα

Τα κυριότερα θηλαστικά που απαντώνται στην Πάρο είναι ο λαγός (Lepus europeus), το αγριοκούνελο (Oryctolagus cuniculus) και το κουνάβι (Martes boina),  και τα κυριότερα είδη ορνιθοπανίδας είναι: πέρδικα (Alectoris chukar), Δεκαοχτούρα (Streptopelia decaocto), Γκιώνης (Otus scops), Κουκουβάγια(Athene noctua), Γιδοβυζάστρα (Caprimulgus europaeus), Μελισσοφάγος (Merops apiaster), Κατσουλιέρης (Galerida cristata), Σταυροχελίδονο (Hirundo rustica), Μαυροτσιροβάκος (Sylvia melanocephala), Σταχτομυγοχαύτης (Muscicapa striata), Κοκκινοκεφαλάς (Lanius senator), Κουρούνα (Cornus corone cornix), Σπιτοσπουργίτης (Passer domesticus), Φλώρος (Carduelis chloris), Καρδερίνα (Carduelis carduelis), Γερακίνα (Buteo buteo), Αετογερακίνα   (Buteo ruffinus), Βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus), Χρυσογέρακο (Falco biarmicus), Νανοσκαλίδρα (Calidris minuta), Δρεπανοσκαλίδρα (Calidris ferruginea), Δασότρυγγας(Tringa ochropus), Αιγαιόγλαγος (Larus audouinii), Ασημόγλαρος (Larus cacchinans), Αγριοπερίστερο (Columba livia), Σταχτάρα (Apus apus), Σκεπαρνάς (Apus melba), Κιτρινοσουσουράδα (Motalica flava), Λευκοσουσουράδα (Motalica alba), Ωχροστριτσίδα (Hippolais pallida), Φανέτο (Carduelis cannabina), Αμπελουργός (Emberiza melanocephala), Τσιφτάς (Miliaria calandra). Από τα αποδημητικά συναντώνται φάσες, μπεκάτσες, τρυγόνια και αρκετά υδρόβια. (ΚΑΡΚΑΖΗ, 2003).

Έχουν αναφερθεί σε μελέτες 25 είδη ημερόβιων πεταλούδων από τις υπεροικογένειες Papilionoidea και Hesperioidea. Η νυχτοπεταλούδα Callimorpha quadripunctata – είδος προτεραιότητας στην προστασία με βάση την Οδηγία 92/43 ΕΕ-, λόγω της σπάνιας περίπτωσης να απαντάται στο πληθυσμιακό μέγεθος που βρίσκεται στην «Κοιλάδα των Πεταλούδων»- αποτελεί και την αιτία που η περιοχή είναι χαρακτηρισμένη ως ΝΑΤURA 2000. (ΓΠΣ Πάρου, 2007)

Από τους υγροτόπους (Πεταλούδες, Μάρπησα και Μάρμαρα) αναφέρονται 8 είδη Οδοντογνάθων,τα οποία όμως είναι αρκετά κοινά για την Ελλάδα. (ΓΠΣ Πάρου, 2007).

Όσον αφορά στα ορθόπτερα, στην Πάρο απαντάται το στενοενδημικό είδος Poecilimon paros το οποίο παρουσιάζει παγκόσμια κατανομή μόνο στην Πάρο και την Νάξο.

Αναφορικά με τα χερσαία μαλάκια, απαντάται επίσης, το στενοενδημικό είδος του γυμνοσάλιαγκα Deroceras parium, το οποίο αποτελεί ενδημικό των Κυκλάδων και απαντάται στην Πάρο, την Νάξο, την Αμοργό και την Αντίπαρο (ΓΠΣ Πάρου, 2007).

Όσον αφορά στα σπονδυλόζωα απαντώνται οι σαύρες  Ablepharus kitaibelli και Agama stelio και τα σαμιαμίδια Cyrtodactyluskotschyi και Hemidactylus turcicus. Τα νερόφιδα (Natrix natrix) και οι νεροχελώνες (Mauremys caspica) απαντώνται αποκλειστικά στους μικρούς υγροτόπους του νησιού. Επιπροσθετα, στο νησί εντοπίζονται χερσαίες χελώνες (Testudo marginata)(ΓΠΣ Πάρου, 2007).

Επιπλέον, στην Πάρο υπάρχουν αρπακτικά όπως γεράκια Falco eleonorae και Falco peregrinus. Ένα μέρος του νησιού αποτελεί «Σημαντική περιοχή για τα Πουλιά», εξαιτίας της παρουσίας αυτού του είδους. Υπάρχουν επίσης αιγαιόγλαροι (Larus audouinii) και ένα
ζευγάρι του αετού Hieraaetus fasciatus που αναπαράγεται πιθανόν στην ενδοχώρα της Πάρου (ΓΠΣ Πάρου, 2007).

1.2 Χλωρίδα

 Η χλωρίδα της Πάρου δε διαφέρει σε σχέση με εκείνη των υπόλοιπων νησιών του Νομού Κυκλάδων. Κατατάσσεται στις θερμομεσογειακές διαπλάσεις της Ανατολικής Μεσογείου και η μορφή  της φυσικής βλάστησης είναι κυρίως θαμνώδης ή χορτολιβαδική. Η βόσκηση, η οικοδομική δραστηριότητα και οι πυρκαγιές έχουν συμβάλλει στην υποβάθμιση της χλωρίδας του νησιού. Πάρα ταύτα, η θαμνώδης βλάστηση φαίνεται να επεκτείνεται, λόγω της εγκατάλειψης των καλλιεργειών στα ορεινά του νησιού. Επιπλέον, το πεύκο, απαντάται μόνο όπου έχει αναπτυχθεί τεχνητά (αναδάσωση). (ΚΑΡΚΑΖΗ, 2003)

Σε αμμώδεις ακτές του νησιού εντοπίζονται αμμονιτρόφιλες (αμμονιτρόφιλα ετήσια ειδη) και αμμόφιλες (κυρίως πολυετή είδη)φυτοκοινωνίες. Οι πρώτες ανήκουν στην κλάση Cakiletea maritimae και χαρακτηρίζονται από μικρό αριθμό ειδών, όπως τα:Cakile maritima, Echium arenarium, Eryngium maritimum, Euphorbia peplis, Matthiola tricuspidata, Polygonum maritimum, Salsolakali, Silene colorata, Silene sartorii κ.ά. Τα είδη που χαρακτηρίζουν τις αμμόφιλες φυτοκοινωνίες –οι οποίες ανήκουν στη συνένωση Agropyrion juncei της κλάσης Ammophiletea- είναι ο Elymus farctus και η Ammophila arenaria, καθώς επίσηςEryngium maritimum, Euphorbia paralias, Medicago litoralis, Medicago marina, Otanthus maritimus, Pancratium maritimum,Pseudorlaya pumila, Silene sartorii, Vulpia fasciculate.  Τα φρύγανα –τα οποία ανήκουν στη συνένωση Agropyrion juncei και αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία αμμόφιλης βλάστησης- χαρακτηρίζονται από την παρουσία του αγκαθωτού θάμνου Centaureaspinosa. Επιπλέον υπάρχουν οι παράκτιες φυτοκοινότητες με Juniperus oxycedrus ssp. macrocarpa που αποτελούν σπάνιο οικότοπο, υψηλής προτεραιότητας. Οι βραχοαλόφιλες φυτοκοινωνίες (κλάση Crithmo-Limonietea) χαρακτηρίζονται από την παρουσία βραχοαλόφιλων φυτικών taxa, όπως: Catapodium marinum, Crithmum maritimum, Frankenia hirsuta, Limoniumgraecum, Limonium virgatum, Lotus cytisoides, Malcolmia flexuosa subsp. naxensis, Sedum litoreum και Silene sedoides.

(ΓΠΣ Πάρου, 2007)

Στη ζώνη μετά την αλονιτρόφιλη βλάστηση των παράκτιων βράχων και πριν την εσωτερική ζώνη υπάρχουν οι κοινότητες της υποπαραλιακής ζώνης νησίδων γύρω από την Πάρο (Μαυρονήσι, Γαϊδουρονήσι, Βιόκαστρο, Μακρονήσι, Γλαροπούντα, Τούρνα κ.ά.).  Πρόκειται για μικτές κοινότητες αλοφυτικών ειδών και ειδών φρυγάνων, θαμνώνων ήχασμοφυτικών. Τα αλοφυτικά λιβάδια της υποπαραλιακής ζώνης αποτελούν κύριο βιότοπο της Silene holzmannii (είδους του Παραρτήματος II της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ). Μεταξύ των σημαντικών ειδών της ζώνης αυτής είναι τα: Anthemis scopulorum,Atriplex recurva, Convolvulus oleifolius, Lavatera arborea, Trigonella rechingeri. (ΓΠΣ Πάρου, 2007)

Στα εδάφη που υπάρχουν πολυετή αλόφυτα, τα είδη που εντοππίζονται στις φυτοκοινωνίες αυτές είναι τα:Aeluropus litoralis, Arthrocnemum macrostachyum, Atriplex portulacoides, Sarcocornia fruticosa, S. perennis. Επίσης, απαντώνται συχνά είδη των αλμυρών λιβαδιών, καθώς και ετήσια αλόφιλα είδη όπως τα: Centaurium spicatum, Juncussubulatus, Hordeum marinum, Hymenolobus procumbens, Limonium narbonense, Plantago weldenii, Polypogon monspeliensis,Spergularia salina κ.ά. Οι φυτοκοινωνίες αυτές ανήκουν στην κλάση Salicornietea fruticosae. (ΓΠΣ Πάρου, 2007)

Στα λιβάδια που εντοπίζονται, κυριαρχούν πολυετή είδη του γένους Juncus, με χαρακτηριστικά είδη τα εξής:Aeluropus litoralis, Atriplex portulacoides, Carex divisa, Elymus elongatus, Juncus acutus, J. heldreichianus, J. maritimus, J.subulatus, Limonium narbonense. Επιπλεόν, απαντώνται και άλλα αλόφιλα και νιτροαλόφιλα είδη, όπως: Cressa cretica,Hordeum marinum, Parapholis incurva, Polypogon maritimus, Triglochin bulbosa, ενώ επιπλέον μπορεί να απαντώνται και είδη των υγρών λιβαδιών και των καλαμώνων. (κλάση Juncetea maritimi ). (ΓΠΣ Πάρου, 2007)

Ορισμένα ειδη των φυτοκοινωνιών της κλάσης Isoeto-Nanojuncetea, είναι τα εξής Isoetes duriei, Isoetes histrix, Isolepiscernua, Juncus bufonius, J. capitatus, Lotus conimbricensis και Lythrum hyssopifolia. (ΓΠΣ Πάρου, 2007)

Στην Πάρο οι καλαμώνες (κλάση Phragmito-Magnocaricetea και με κυρίαρχο ειδος το Phragmites australis (νεροκάλαμο)), είναι ο βιότοπος της πεταλούδας Calimorpha quadripunctata (είδος του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ). (ΓΠΣ Πάρου, 2007)

Στην Πάρο εντοπίζοντα επίσης  θαμνώνες του είδους Juniperus phoenicea, ενώ τα φρύγανα (κλάση Cisto-Micromerietea) είναι ο κυρίαρχος τύπος βλάστησης το νησιού. Ο τύπος οικοτόπου «Χασμοφυτική βλάστηση ασβεστολιθικών πρανών της Ελλάδας-Βράχια του Αιγαίου» είναι ο περισσότερο διαδεδομένος και με τη μεγαλύτερη ποικιλότητα τύπος χασμοφυτικής βλάστησης στο Αιγαίο. Στην Πάρο απαντάται το ενδημικό είδος των Κυκλάδων Centaurea oliveriana. Επιπλέον συναντά κανείς ετήσια ποώδη φυτά (κλάση Thero-Brachypodietea). (ΓΠΣ Πάρου, 2007)

Β) Ενδημικά, Απειλούμενα, Σπάνια & Προστατευόμενα Φυτικά taxa της Πάρου

Η χλωρίδα της Πάρου περιλαμβάνει 843 taxa Πτεριδοφύτων και Σπερματοφύτων.   61 είδη και υποείδη φυτών είναι ενδημικά, σπάνια, απειλούμενα ή προστατευόμενα (Πίνακας

Μεταξύ αυτών υπάρχουν 8 taxa ενδημικά των Κυκλάδων:

• Allium luteolum,
• Campanula heterophylla,
• Centaurea oliveriana,
• Centaurea laconica subsp. lineariloba,
• Muscari cycladicum subsp. subsessilis,
• Muscari pulchellum subsp. clepsydroides,
• Nigelladegenii subsp. degenii,
• Onopordum caulescens subsp. caulescens.

24 ελληνικά ενδημικά, 1 (Silene holzmannii) που περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων (The Red Data Book of rare andthreatened plants of Greece, Phitos et al. 1995) και το Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, 18 προστατευόμενα από τη Σύμβαση για το Διεθνές Εμπόριο των Κινδυνευόντων Ειδών (CITES), 21 προστατευόμενα από το Προεδρικό Διάταγμα 67/81, 2 προστατευόμενα από τη Σύμβαση της Βέρνης και 16 που περιλαμβάνονται στους Καταλόγους του WCMC (World ConservationMonitoring Center) για την Ελλάδα. Τρία από τα taxa του παρακάτω πίνακα αναφέρονται μόνο από μικρές νησίδες γύρω από την Πάρο. Πρόκειται για τα: Anthemis scopulorum, Silene holzmannii και Trigonella rechingeri.

ΠΗΓΗ ΠΙΝΑΚΑ: ΓΠΣ Πάρου, 2007)

Θαλάσσια Παράκτια Βλάστηση & Χλωρίδα

Η θαλάσσια χλωρίδα της Πάρου δεν είναι επαρκώς μελετημένη και συνεπώς δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία. Είναι γνωστή η παρουσία των εξής ειδών μακροφυκών στον κόλπο της Νάουσας: Chaetomorpha aerea, Halopteris scoparia, Jania rubensLiagora viscida και Ulva lactuca. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τα θαλάσσια φύκη που έχουν αναφερθεί στις Κυκλάδες.

 (ΠΗΓΗ ΠΙΝΑΚΑ: ΓΠΣ Πάρου, 2007)

2.1 Παράκτια μορφολογία – Tάσεις διάβρωσης

Ακτές

Το μεγαλύτερο μέρος των ακτών κολύμβησης της Πάρου αποτελείται από αμμώδεις παραλίες (82%), ένα 2% αποτελείται από ακτές με κροκάλες, ένα 2% από βραχώδεις ακτές, ενώ το υπόλοιπο 14% είναι συνδυασμός των παραπάνω. Μόνο το 16% των ακτών δεν καλύπτεται από βλάστηση, ενώ στο υπόλοιπο 84% συναντάμε καλαμιώνες, αλμυρίκια, αλόφυτα κλπ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στο 28.5% των ακτών με βλάστηση, συναντάμε συστάδες με Juniperus oxycedrus spp. macrocarpa, τα οποία και αποτελούν σπάνιο τύπο οικότυπου δενδρόβιας βλάστησης στο Αιγαίο, καθώς επίσης και άλλα σπάνια και ενδημικά είδη. Το 20% αποτελούν είτε παράκτιους υγροτόπους, είτε έλη, είτε είναι λιμνοθάλασσες. Υπάρχει υψηλή εμφάνιση άμμου στις ακτές της Πάρου, η οποία σε συνδυασμό με τις ειδικές υδρογραφικές και ανεμολογικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή συμβάλλουν στον σχηματισμό διαφόρων γεωμορφών. (Γ.Π.Σ Πάρου Τεύχος 1, 2009)

Παράκτιες Γεωμορφές

Οι κυριότερες παράκτιες γεωμορφές που απαντώνται στην Πάρο είναι οι εξής:

Θίνες: μικροί λόφοι από άμμο που συνήθως βρίσκονται  στις παράκτιες περιοχές και δημιουργήθηκαν από τις διεργασίες της διάβρωσης και της απόθεσης της άμμου στην παράκτια ζώνη. Εμφανίζονται στο 24% των ακτών της Πάρου.

Τόμπολο: Παράκτια γεωμορφία η δημιουργία της οποίας οφείλεται στην ύπαρξη νήσου πλησίον της ακτογραμμής, συνδεδεμένης με αυτήν με αμμώδες υλικό, και της διάθλασης των κυμάτων στη νήσο και αμφίπλευρης τροφοδοσίας σε ίζημα. Εμφανίζονται στο 2% των ακτών της Πάρου.

Ημισεληνοειδείς αμμώδεις σχηματισμοί (beach cups): Διαδοχές κοίλων και ράχεων, εχόντων κοκκομετρική ταξιθέτηση του υλικού από το οποίο αποτελούνται (το σχετικά χοντρότερο υλικό αποτίθεται στις ράχες, το λεπτότερο στις κοίλες). Ο σχηματισμός τους οφείλεται στον κυματισμό.

Συγκεντρικές Αμμώδεις Παράκτιες Ζώνες (berms): Πρόκειται για χαρακτηριστικούς σχηματισμούς που αποτελούνται από κροκαλοαμμώδεις ζώνες με συγκεντρική συνήθως μορφή, όπου η λιθολογική τους σύσταση είναι άμμοι όλων των κοκκομετρικών διαβαθμίσεων, κροκάλες και άλλα μικροθράσματα της παράκτιας ζώνης.

Ακτόλιθοι: Πρόκειται για ειδικούς πετρολογικούς σχηματισμούς που συναντώνται σε ακτές -μέσα και έξω- πρόσφατης γεωλογικής ηλικίας (ολοκαινικής), αποτελούμενους από άμμο και αδρομερή υλικά, όπως κροκάλες, λατύπες, άμμοι και ποικίλα εγκλείσματα που συγκολλούνται μεταξύ τους με συγκολλητικό υλικό ασβεστίτη ή αραγωνίτη.

Συνδυασμός beach cups, berms, καθώς και ακτολίθων εμφανίζονται στο 14% των ακτών της Πάρου. (Γ.Π.Σ Πάρου, 2009: 125)

Οι διαδικασίες διάβρωσης στην Πάρο ενισχύονται και επιταχύνονται από την έλλειψη βλάστησης, τις έντονες βροχοπτώσεις αλλά και από ανθρώπινες παρεμβάσεις. Ειδικά κατά τις έντονες βροχοπτώσεις του 2003 παρατηρήθηκαν ορισμένα κατολισθητικά φαινόμενα, κυρίως κατά μήκος των οδικών αξόνων και εκτός των οικιστικών περιοχών. Τα φαινόμενα αυτά αναφέρονται κυρίως σε μικρής έκτασης αβαθείς περιστροφικές ολισθήσεις, και σε μικροκαταπτώσεις βραχωδών μαζών, χωρίς όμως να δημιουργήσουν σοβαρές καταστροφές τόσο στο δημοτικό όσο και στο επαρχιακό οδικό δίκτυο.

Τάσεις Διάβρωσης

Στην Πάρο υπάρχουν περιοχές με διαφορετικό βαθμό επικινδυνότητας διάβρωσης. Οι υδρογραφικές λεκάνες του βορείου και του βορειοανατολικού τμήματος της νήσου παρουσιάζουν υψηλό βαθμό επικινδυνότητας στη διάβρωση, ενώ οι υδρογραφικές λεκάνες στα ανατολικά του νησιού πολύ υψηλό. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι στην βόρεια και ανατολική πλευρά του νησιού βρίσκονται οι πιο ευπαθείς γεωλογικοί σχηματισμοί (Αλούβια, Μόλλασσα, Σχιστόλιθοι) ενώ στο νότιο τμήμα βρίσκονται κυρίως κρυσταλλικοί ασβεστόλιθοι.

2.2 Κυμματικά και Ανεμολογικά Δεδομένα

Άνεμοι και Κύματα

Η Πάρος κατατάσσεται στον «εύκρατο τύπο» του «χερσαίου Μεσογειακού κλίματος».

Ακόμα και η ψυχρή εποχή του έτους χαρακτηρίζεται από ήπια κλιματολογικά φαινόμενα, ενώ παγετός, χαλάζι, και χιόνι παρατηρούνται σπάνια. Η θερμή εποχή –Μάϊος έως Σεπτέμβριος- χαρακτηρίζεται από μέση θερμοκρασία 20-25 C, σχεδόν παντελή έλλειψη βροχοπτώσεων, και βόρειους (38.1%)και βορειοανατολικούς (15.9%) ή βορειοδυτικούς (13%) ανέμους. Το ποσοστό άπνοιας στην περιοχή είναι σχεδόν μηδενικό. (Γαϊτάνης, 2007)

Στο αεροδρόμιο της Πάρου λειτουργεί μετεωρολογικός σταθμός που μας επιτρέπει να έχουμε τα παρακάτω στοιχεία που προκύπτουν από παρατηρήσεις των ετών 1975-1995:

Το κύριο χαρακτηριστικό των ανεμολογικών δεδομένων από τον μετεωρολογικό σταθμό του νησιού είναι η σχεδόν πλήρης απουσία ανέμων ισχυρών και πολύ ισχυρών εντάσεων. Στους ακόλουθους πίνακες παρουσιάζονται τα ανεμολογικά στοιχεία, όπως αυτά καταγράφονται στο Μ.Σ.

Πίνακας Α.3.1.1.4.δ1: Μέση ετήσια συχνότητα κατεύθυνσης και έντασης των ανέμων (%)
Beaufort	Β	ΒΑ	Α	ΝΑ	Ν	ΝΔ	Δ	ΒΔ	Άπνοια	Σύνολο
0									0,1	0,10
1	2,2	2,1	0,1	0,3	1,3	0,5	2,6	3,3		12,6
2	6,2	4,8	0,5	1,0	2,4	2,2	2,9	4,9		25,0
3	7,3	4,2	0,2	1,5	1,7	2,3	0,9	2,9		21,1
4	7,9	2,7	0,2	1,6	1,0	1,9	0,3	0,9		16,7
5	7,8	1,2	0,1	1,3	0,5	1,6	0,2	0,5		13,1
6	4,6	0,4	0,0	0,9	0,1	0,8	0,1	0,2		7,2
7	2,0	0,1	0,0	0,5	0,1	0,2	0,0	0,1		3,1
8	0,5	0,1	0,0	0,2	0,0	0,0	0,0	0,0		0,8
9	0,1	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0		0,2
10	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0		0,0
>11	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0		0,0
ΣΥΝΟΛΟ	38,8	15,8	1,3	7,5	7,1	9,6	7,1	12,8		100,0
Πηγή: Ε.Μ.Υ.,  Περίοδο αναφοράς 1975-1995

 

Πίνακας Α.3.1.1.4.δ2: Ανεμολογικά στοιχεία
Μήνας	Ημέρες με ένταση ανέμου > 6Β	Ημέρες με ένταση ανέμου > 8Β	Επικρατούσα διεύθυνση ανέμων
Ιανουάριος	9,9	1,5	Β
Φεβρουάριος	9,4	1,2	Β
Μάρτιος	7,3	1,2	Β
Απρίλιος	5,1	0,8	Β
Μάιος	2,5	0,2	Β
Ιούνιος	1,5	0,1	Β
Ιούλιος	4,0	0,0	Β
Αύγουστος	2,7	0,0	Β
Σεπτέμβριος	3,1	0,1	Β
Οκτώβριος	5,4	0,3	Β
Νοέμβριος	6,2	0,6	Β
Δεκέμβριος	7,9	1,0	Β
Μέσος όρος	5,4	0,6
Πηγή: Ε.Μ.Υ., Γενικό Κλιματολογικό – Περίοδο αναφοράς 1975-1995

Με βάση τα αναλυτικότερα στοιχεία του μετεωρολογικού σταθμού της Πάρου, τα οποία εξήχθησαν από παρατηρήσεις των ετών 1975-1995, προκύπτει ότι μεγαλύτερη συχνότητα εμφανίσεως (δηλαδή 38,8%) έχουν οι βόρειοι άνεμοι με ένταση από 1 έως 9 Bf. Ακολουθούν οι ΒΑ με ένταση από 1 έως 8 Bf και συχνότητα 15,8%, οι ΒΔ με ένταση από 1 έως 7 Bf και συχνότητα 12,8% και εν συνεχεία οι ΝΔ με ένταση από 1 έως 7 Bf και συχνότητα εμφάνισης 9,6%. Οι ΝΑ, οι νότιοι και οι δυτικοί άνεμοι έχουν σχεδόν την ίδια συχνότητα εμφανίσεως ετησίως με 7,5 , 7,1 και 7,1% αντιστοίχως. Οι ανατολικοί είναι οι άνεμοι εκείνοι με την μικρότερη συχνότητα εμφάνισης ίση με 1,3%, ενώ η άπνοια εμφανίζεται με σχεδόν μηδενικό ποσοστό εμφάνισης, δηλαδή 0,1%.  (Γ.Π.Σ Πάρου, 2009)

3.1 Δημογραφικά Χαρακτηριστικά

Η Πάρος αποτελεί το τέταρτο σε μέγεθος νησί του Νομού Κυκλάδων με έκταση 196 75 τ.χμ. και πληθυσμό 12.853 κατοίκους. (http://www.ypai.gr/) Υπουργείο Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής)

Ο Δήμος Πάρου, με πρωτεύουσα την Παροικιά αποτελείται από τις Δημοτικές  Κοινότητες  Παροικιάς  (στον οικισμό Παροικιά βρίσκεται η έδρα του Δήμου) και Νάουσας, καθώς και από τις Τοπικές Κοινότητες:

1.Αγκαιριάς

2.Αρχιλόχου

3. Κώστου

4. Λευκών

(Δήμος Πάρου, www.paros.gr)

Συνολικά, διαθέτει 57 οικισμούς. (Καρκάζη, 2003)

3.2 Aνθρώπινες δραστηριότητες – Aπασχόληση

ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Έπειτα από μια πτωτική τάση (-13,6%) που διαφάνηκε στην εξέλιξη του πληθυσμού του –τότε- Δήμου Πάρου κατά τη δεκαετία 1961-1971, έκτοτε η πορεία που σημειώνει είναι ανοδική. Συνολικά, το διάστημα, 1971- 2001 αυξήθηκε κατά 89,68%, φτάνοντας το 2001 τους 12853κατοίκους από 7.314 που είχε το 1971. Η αντίστοιχη αύξηση του πληθυσμού σε όλο το Νομό, την ίδια χρονική περίοδο, ήταν 30,44% και στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου 45,98%. (ΓΠΣ Πάρου, 2007)

Τα αντίστοιχα ποσοστά αύξησης του πληθυσμού στο Δήμο Πάρου κατά τις δεκαετίες 1971-1981,  1981-1991, 1991-2001,  είναι αντίστοιχα 16,31%, 21,70% και 34,01%, αντίστοιχα.

Πολύ σημαντική αύξηση παρουσίασε κατά την περίοδο 1971-2001 το δημοτικό διαμέρισμα Πάρου (115,02%), όπως επίσης και της Νάουσας (128,97%). Στα υπόλοιπα δημοτικά διαμερίσματα, ο πληθυσμός αυξήθηκε ιδιαίτερα και μόνο το ορεινό Δ.Δ. Λευκών παρουσίασε μόνο μικρή αύξηση (2,82%).

Ο πληθυσμός του νησιού δεν είναι σταθερός όλες τις εποχές του έτους. Παρουσιάζει μεγάλες εποχιακές διακυμάνσεις, δεδομένης της έντονης τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής. Η διαφοροποίηση αυτή εντοπίζεται κυρίως τους μήνες Μάιο, Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, τότε που πραγματοποιούνται και οι περισσότερες αφίξεις τουριστών. Ο μήνας που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή συγκέντρωση είναι ο Αύγουστος. (Γαϊτάνης, 2007)

Πληθυσμιακή μεταβολή δημοτικών διαμερισμάτων

Τη δεκαετία 1971-1981 ο πληθυσμός των Δημοτικών Διαμερισμάτων της Πάρου παρουσιάζει αύξηση  -με εξαίρεση εκείνων του Κώστου και των Λευκών- με τη Νάουσα να σημειώνει το μεγαλύτερο ποσοστό (30,48%). Αντίθετα, την επόμενη δεκαετία (1981-1991) ο πληθυσμός αυξάνεται σε όλα τα Δ. Δ. Πάρου, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν εκείνα του  Κώστου (44,27%) και των Λευκών (33,13%). Τη δεκαετία 1991-2001 τα Δ.Δ. Πάρου (51,43%) και Ναούσης (43,46%) σημειώνουν σημαντικές αυξήσεις, ενώ ηπιότερες παρουσιάζουν τα υπόλοιπα Δ.Δ., με εξαίρεση το Δ.Δ. Λευκών, ο πληθυσμός του οποίου μειώνεται κατά 12,27%. (ΓΠΣ Πάρου, 2007)

Όσον αφορά στη σύνθεση του πληθυσμού του Δήμου Πάρου, το ποσοστό του παραγωγικού πληθυσμού (15-64 ετών) ανέρχεται στο 67,22% (απογραφή του 2001). Σε σχέση με τα αντίστοιχα ποσοστά του Νομού Κυκλάδων (66,48%)  και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (68,78%), φαίνεται πως δεν παρουσιάζεται ιδιαίτερη διαφορά. Η ίδια εικόνα παρουσιάζεται και κατά την προηγούμενη απογραφή του 1991, με τη διαφορά, όμως οτι ο παραγωγικός πληθυσμός εμφανίζεται σήμερα -σε σχέση με το 1991- αυξημένος όπως δείχνουν και τα  αντίστοιχα ποσοστά του Δήμου Πάρου (65,17%), του Νομού Κυκλάδων (64,56%) και της Περιφέρειας (65,71%).

Στο Δήμο Πάρου, το ποσοστό του παιδικού πληθυσμού(0-14 ετών), αποτελεί το 18,49% (απογραφή 2001) του συνολικού πληθυσμού, ξεπερνώντας κατά ένα μικρό ποσοστό εκείνο του Ν. Κυκλάδων (16,16%) και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (17,46%).

Το 14,29%. του πληθυσμού ζει στο Δήμο Πάρου είναι άνω των 65 ετών (γεροντικός πληθυσμός), ποσοστό μικρότερο σε σχέση με εκείνο ολόκληρου του Νομού, (17,45%), αλλά μεγαλύτερο σε σχέση με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (13,80%).

Αξίζει να σημειωθεί πως το 1991  η αναλογία του παιδικού πληθυσμού της  Πάρου, συγκριτικά με το Ν. Κυκλάδων ξαι την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου είναι μεγαλύτερη ενώ η αναλογία γεροντικού πληθυσμού είναι περίπου ίδια.

Όσον αφορά στην πληθυσμιακή πυκνότητα -δηλαδή, το πόσο πυκνοκατοικημένη ή αραιοκατοικημένη είναι μια περιοχή- παρατηρούμε πως ο Δ. Πάρου παρουσιάζει μεγαλύτερη πυκνότητα σε σχέση τόσο με τον Ν. Κυκλάδων (0,044 άτομα/στρέμμα) όσο και με την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου (0,057 άτομα/ στρέμμα).

 

Πίνακας 1: Διακύμανση του πληθυσμού μεταξύ 1961-2001

Δήμοι /Κοινότητες	Πληθυσμός					% Μεταβολή
	1961	1971	1981	1991	2001	1961/71	1971/81	1981/91	2001/ 1991
Δ. Πάρου	3.030	2.703	3.312	3.838	5812	-10,8	22,5	15,9	51,43
Κ. Αγκαιριάς	578	545	629	792	981	-5,7	15,4	25,9	23,86
Κ. Αντιπάρου	631	538	635	819		-14,7	18	29
Κ. Αρχίλοχου	677	601	643	801	910	-11,2	7	24,6	13,61
Κ. Κώστου	347	277	253	365	374	-20,2	-8,7	44,3	2,46
Κ. Λευκών	972	744	655	872	765	-23,5	-12	33,1	-12,27
Κ. Μαρπήσσης	745	584	664	813	984	-21,6	13,7	22,4	21,03
Κ. Ναούσης	1.481	1.322	1.725	2.110	3027	-10,7	30,5	22,3	43,46
Πάρος	8.461	7.314	8.516	10.410	12853	-13,6	16,4	22,2	34,01
Ν. Κυκλάδων	99.959	86.337	88.560	94.005	112615	-13,6	2,6	6,1	20

Πηγη: Δίκτυο Αειφόρων νήσων ΔΑΦΝΗ – Πάρος. (Γαϊτάνης, 2007)

 

Πίνακας 3: Διακύμανση του πληθυσμού της Πάρου κατά τη διάρκεια του έτους

Μήνες	ΑριθμόςΤουριστών
Ιανουάριος	0
Φεβρουάριος	0
Μάρτιος	2700
Απρίλιος	16200
Μάιος	18900
Ιούνιος	27000
Ιούλιος	40500
Αύγουστος	54000
Σεπτέμβριος	21600
Οκτώβριος	10800
Νοέμβριος	0
Δεκέμβριος	0

ΑριθμόςΤουριστών (Γαϊτάνης, 2007)

 

ΠΙΝΑΚΑΣ Α.2.1.3 – Πληθυσμιακή πυκνότητα
ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ	ΜΟΡΦΗ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ	ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 2001	ΕΚΤΑΣΗ (στρέμματα)	ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ
Δ.Δ.Πάρου	Η	5.812	59.126	0,098
Δ.Δ.Αγκαιριάς	Η	981	32.575	0,030
Δ.Δ.Αρχιλόχου	Η	910	13.525	0,067
Δ.Δ.Κώστου	Π	374	14.225	0,026
Δ.Δ.Λευκών	Ο	765	30.000	0,026
Δ.Δ.Μάρπησσας	Η	984	17.837	0,055
Δ.Δ.Ναούσης	Π	3.027	29.020	0,104
ΔΗΜΟΣ ΠΑΡΟΥ		12.853	196.308	0,065
Ν. ΚΥΚΛΑΔΩΝ		112.615	2.571.691	0,044
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ		302.686	5.285.986	0,057

3.3 Χρήσεις γης

Οι οικονομικώς ενεργοί πολίτες στο Δήμο Πάρου (απογραφή 2001) αριθμούν τους 5.228, από τους οποίους οι απασχολούμενοι αποτελούν το 90,13% (4.712 σε απόλυτους αριθμούς) και οι άνεργοι το 9,87% (516 σε απόλυτους αριθμούς).

Ο κυρίαρχος παραγωγικός τομέας στο νησί είναι ο τριτογενής καθώς συγκεντρώνει το 54,88% των απασχολούμενων, στη συνέχεια ακολουθεί ο δευτερογενής τομέας συγκεντρώνοντας το 28,84% και τέλος ο πρωτογενής με ποσοστό 12,08% στο σύνολο των εργαζομένων.

Σε σχέση με την κατανομή των εργαζομένων στους 3 παραγωγικούς τομείς ανά δημοτικό διαμέρισμα (απογραφή 2001), η διαφοροποίηση που παρατηρείται είναι ελάχιστη. Κυρίαρχος τομέας αποτελεί ο τριτογενής σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα με εξαίρεση εκείνο των Λευκών, όπου επικρατεί ο δευτερογενής. Επιπλέον, αξιοσημείωτη είναι η υψηλή συγκέντρωση απασχολούμενων στο δευτερογενή τομέα στα Δ.Δ. Αρχιλόχου και Μάρπησσας. Επιπλέον, στα δημοτικά διαμερίσματα Μάρπησσας, Αγκαιριάς, Αρχιλόχου και Κώστου σημειώνονται τα υψηλότερα ποσοστά στον πρωτογενής τομέα.

Στο Δήμο Πάρου, ο κλάδος που σημειώνει αξιοσημείωτη συγκέντρωση απασχολούμενων (απογραφή 2001) είναι εκείνος των κατασκευών, ενώ επίσης ικανοποιητικό ποσοστό εργαζομένων απασχολείται σε ξενοδοχεία και εστιατόρια καθώς και στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, την επισκευή αυτοκινήτων, οχημάτων, μοτοσικλετών και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης.

Αξίζει να σημειωθεί πως τόσο στο Δήμο Πάρου όπως και στο Νομό Κυκλάδων, σημαντικό ποσοστόεργαζομένων απασχολείται στον κλάδο της γεωργίας, κτηνοτροφίας, θήρας δασοκομίας και αλιείας.

Αναλυτικά:

* πρωτογενής τομέας παραγωγής: ο κλάδος της γεωργίας, κτηνοτροφίας, θήρας δασοκομίας και αλιείας έχει σημαντικά μεγαλύτερη δυναμική από τον κλάδο των ορυχείων και λατομείων.

* δευτερογενής τομέας παραγωγής: κυρίαρχος κλάδος στον τομέα αυτό, είναι εκείνος των κατασκευών. Σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα, τα ποσοστά απασχολούμενων που συγκεντρώνει είναι ψηλά.  Στα δημοτικά διαμερίσματα των Λευκών και Κώστου, μάλιστα είναι ο επικρατέστερος κλάδος, με ποσοστό απασχολούμενων μεγαλύτερο από όλα τα υπόλοιπα. Αξίζει να σημειωθεί όμως πως στα Δ.Δ. Λευκών, Μάρπησσας και Αρχιλόχου υψηλά ποσοστά απασχολούμενων συγκεντρώνονται επίσης, και στον κλάδο της μεταποίησης.

*τριτογενής τομέας παραγωγής: ο κλάδος των ξενοδοχείων και εστιατορίων είναι ο κυρίαρχος, καθώς επίσης σημαντικός είναι και ο κλάδος του εμπορίου. Στο δημοτικό διαμέρισμα Νάουσας το ποσοστό απασχολούμενων που συγκεντρώνει ο κλάδος των ξενοδοχείων και εστιατορίων δεν τον καθιστά  μόνο τον επικρατέστερο στην περιοχή, αλλά αποτελεί και το υψηλότερο ποσοστό του κλάδου για ολόκληρο το Δήμο. Στα Δ.Δ. Πάρου και Μάρπησσας συγκεντρώνεται επίσης ικανοποιητικό ποσοστό εργαζομένων στο συγκεκριμένο κλάδο. Αναφορικά με τον κλάδο του εμπορίου, αξίζει να αναφερθεί πως η μεγαλύτερη συγκέντρωση απασχολούμενων αφορά στο Δ.Δ. Πάρου. Πάρα ταύτα οι διαφορές ανά δημοτικό διαμέρισμα δεν είναι σημαντικές.

Επιπρόσθετα, όσον αφορά στις διαφορές που παρουσιάζει η απασχόληση ανάμεσα στα δυο φύλα, αξίζει να σημειωθεί πως  οι γυναίκες ανέρχονται στο 32,31% (απογραφή 2001) σε σχέση με το σύνολο των απασχολουμένων στο Δ. Πάρου, με τους κλάδους των ξενοδοχείων και εστιατορίων, στους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς διαχείρισης ακίνητης περιουσίας καθώς και στην εκπαίδευση, την υγεία και κοινωνική μέριμνα να καταγράφουν τα υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής των θηλέων έναντι των αρρένων.

Το ποσοστό ανεργίας στο Δ. Πάρου, (απογραφής του 2001), φτάνει στο 6,4%, -ελάχιστα μικρότερο από εκείνο του Νομού Κυκλάδων (6,55%) και αρκετά χαμηλότερο από αυτό της Περιφέρειας Ν.Αιγαίου (10,58%). Επίσης, το ποσοστό γυναικείας ανεργίας είναι αρκετά χαμηλό (3,78%) και η ανεργία των νέων ακόμα μικρότερη (2,73%).

Αναφορικά, με το ποσοστό ανεργία στα επιμέρους δημοτικά διαμερίσματα του Δήμου, το υψηλότερο ποσοστό καταγράφεται σε εκείνα των Αγκαιριάς (7,41%) και Μάρπησσας (7,14%).  Στα δημοτικά διαμερίσματα Κώστου (3,79%) και Λευκών (3,77%), τα αντίστοιχα ποσοστά είναι αρκετά χαμηλότερα και στα υπόλοιπα κινείται στα ίδια περίπου επίπεδα με εκείνο του Δ. Πάρου.

Η ανεργία έχει σημειώσει σημαντική άνοδο: από 1,56%  (1991), ανήλθε σε 6,4%  (2001). Σε επίπεδα Νομού και Περιφέρειας παρουσιάζεται αύξηση και από 2,68% και 2,79% (1991), ανήλθε στα 6,55% και 10,58% (2001).

3.4 Αναπτυξιακές Τάσεις

Η Πάρος, παρόλο που θεωρείται από τα πιο «ανεπτυγμένα» νησιά των Κυκλάδων, με ένα πληθυσμό που δείχνει όχι μόνο να μην εγκαταλείπει το νησί αλλά να έχει έχει αυξηθεί κατά 90% την τριακονταετία 1971-2001. Απολαμβάνοντας ένα βιοτικό επίπεδο υψηλό σε σχέση με τον υπόλοιπο Νομό Κυκλάδων αλλά και την περιφέρεια Αιγαίου και ένα αντίστοιχα υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, θα περίμενε κανείς ένας πληθυσμός με μια τέτοια δυναμική να έχει καταφέρει να «σπάσει» τη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού στην οποία έχουν παραδοθεί τα νησιά μας. Αυτό όμως είναι μόνο εν μέρει αληθές.

Οι κάτοικοι της Πάρου στη μεγάλη τους πλειοψηφία απασχολούνται στον τριτογενή τομέα (κυρίως τουριστικές δραστηριότητες), με ένα πολύ μικρό ποσοστό να απασχολείται στον πρωτογενή τομέα, και σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού να απασχολείται στον δευτερογενή τομέα τις οικονομίας (μεταποίηση/ κατασκευές).

Αναλυτικά, ο πρωτογενής τομέας  (γεωργία-κτηνοτροφία-αλιεία) απασχολεί το 12% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, ο δευτερογενής τομέας (κυρίως μεταποίηση/κατασκευές) το 29%, ενώ ο τριτογενής τομέας (ξενοδοχεία, εμπόριο, εστίαση, αναψυχή)  απασχολεί το 55% των οικονομικά ενεργών κατοίκων. Η αγροτική παραγωγή εστιάζεται στο σταφύλι, το κριθάρι, την ελιά και την ντομάτα, είναι όμως εξαρτώμενη από την ΚΑΠ. Η αλιεία εμφανίζεται να είναι ο πιο δυναμικός κλάδος του πρωτογενή τομέα στην Πάρο, ενώ ο τουρισμός εμφανίζει εξαιρετικά υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, έχοντας όμως σημαντικές επιπτώσεις (λόγω και της ανάπτυξης β’ κατοικίας) στους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους του νησιού. (Γ.Π.Σ Πάρου, 2009)

Βλέπουμε λοιπόν, ότι η οικονομική ανάπτυξη της Πάρου είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον τουρισμό, δημιουργώντας μια σχέση εξάρτησης η οποία έχει αντίκτυπο και στο περιβάλλον, αλλά –πιθανόν- στην αλλοίωση της πολιτισμικής κληρονομιάς των κατοίκων. Αυτή η οικονομική εξάρτηση από τον τουρισμό δείχνει να μετριάζεται κάπως χάρη στην ύπαρξη ενός δυναμικού δευτερογενούς τομέα (29%, κυρίως μεταποίηση/ κατασκευές), δυναμική που δεν αποτελεί έκπληξη δεδομένου του γεγονότος ότι η Πάρος είναι πολύ δημοφιλής τοποθεσία δεύτερης κατοικίας, αλλά και του ιστορικού της παρελθόντος  και του πλούσιου φυσικού της κεφαλαίου (μάρμαρα).

Ο  πρωτογενής τομέας παραγωγής καταλαμβάνει ένα 12% του πληθυσμού, και εστιάζεται κυρίως στην αλιεία αλλά και στο σταφύλι, το κριθάρι, την ελιά και την ντομάτα, όντας όμως και αυτός σε εξάρτηση από την ΚΑΠ. Αξίζει να σημειωθεί πως η Πάρος έχει χαρακτηριστεί ζώνη Ονομασίας Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας (ΟΠΑΠ) κρασιών και καλλιεργούνται δυο ποικιλίες: η Μονεμβασιά (λευκός οίνος) και η Μανδηλαριά (ερυθρός οίνος). Η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα σπανίως είναι αποκλειστική, και οι κάτοικοι συμπληρώνουν το εισόδημά τους δραστηριοποιούμενοι στον τουριστικό τομέα.  (Γαϊτάνης, 2007: 9)

Συμπερασματικά, η οικονομική ανάπτυξη του νησιού είναι άμεσα συνδεδεμένη με αλλά και εξαρτώμενη από τον τουρισμό όσο αφορά τον τριτογενή τομέα παραγωγής, και την ΚΑΠ όσο αφορά τον πρωτογενή. Ο δευτερογενής τομέας δεν είναι άμεσα εξαρτώμενος από τον τουρισμό ή την ΚΑΠ, όντας όμως μέρος του τοπικού κύκλου οικονομίας εμμέσως επηρεάζεται από τους άλλους δυο παραγωγικούς τομείς λόγω της οικονομικής αλληλεξάρτησης που υπάρχει εντονότερα σε μικρούς τόπους όπως η Πάρος, αλλά και σε μεγαλύτερη κλίμακα (Κυκλάδες, Νησιά Αιγαίου, Ελλάδα).

Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι ο τουρισμός στην Πάρο, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα βεβαίως, είναι ένα «φρούτο» που ευδοκιμεί μόνο το καλοκαίρι, επιβαρύνοντας το νησί τόσο πληθυσμιακά και περιβαλλοντικά κατά την θερινή περίοδο, και «ερημώνοντάς» το κατά τη χειμερινή. Με δεδομένο το γεγονός ότι οι οικονομία της Πάρου είναι άμεσα εξαρτώμενη από τον τουρισμό, η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού (όχι μόνο καλοκαιρινού) θα μπορούσε να έχει σημαντικές προοπτικές, κυρίως όσο αφορά τον περιηγητικό, τον αθλητικό, τον εκπαιδευτικό και τον συνεδριακό τουρισμό.

3.5 Βιωσιμότητα στην ανάπτυξη της περιοχής (παρόν και προβλέψεις)

Η Πάρος θεωρείται ένα από τα πιο «ανεπτυγμένα» νησιά των Κυκλάδων. Λόγω του γεγονότος ότι έχει καταστεί τα τελευταία χρόνια διεθνώς αναγνωρίσιμος τουριστικός προορισμός αλλά και περιοχή β’ κατοικίας για τους κατοίκους των Αθηνών και όχι μόνο, οι οικονομικές προοπτικές της περιοχής έχουν ενισχυθεί σημαντικά.  Τα κύρια οικονομικά στοιχεία του νησιού είναι φυσικά ο τουρισμός, οι κατασκευές (περιοχή β’ κατοικίας) αλλά και η τυποποίηση και προώθηση τοπικών οίνων.

Ο πρωτογενής τομέας  (γεωργία-κτηνοτροφία-αλιεία) απασχολεί το 12% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, ο δευτερογενής τομέας (κυρίως μεταποίηση/κατασκευές) το 29%, ενώ ο τριτογενής τομέας (ξενοδοχεία, εμπόριο, εστίαση, αναψυχή)  απασχολεί το 55% των οικονομικά ενεργών κατοίκων. Η αγροτική παραγωγή εστιάζεται στο σταφύλι, το κριθάρι, την ελιά και την ντομάτα, είναι όμως εξαρτώμενη από την ΚΑΠ. Η αλιεία εμφανίζεται να είναι ο πιο δυναμικός κλάδος του πρωτογενή τομέα στην Πάρο, ενώ ο τουρισμός εμφανίζει εξαιρετικά υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, έχοντας όμως σημαντικές επιπτώσεις (λόγω και της ανάπτυξης β’ κατοικίας) στους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους του νησιού

Εξαιτίας του γεγονότος ότι η οικονομία της Πάρου αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς, ο πληθυσμός όχι μόνο δεν εγκαταλείπει το νησί, αλλά έχει αυξηθεί κατά 90% την τριακονταετία 1971-2001 (έναντι 30% του Ν. Κυκλάδων και 46% της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου), έχοντας μια πολύ θετική δυναμική όσο αφορά τις δυνατότητες φυσικής αναπλήρωσής του. Το μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων θεωρείται υψηλό, ενώ και το βιοτικό επίπεδο θεωρείται επίσης υψηλό αναλογικά με τον Νομό και την Περιφέρεια, με επάρκεια υποδομών. Υπάρχει επίσης μεγάλος αριθμός συλλόγων, σωματείων και συνεταιρισμών ενισχύοντας τις προϋποθέσεις οικονομικής και πολιτιστικής δικτύωσης του νησιού.

Σύμφωνα με την Μελέτη ΓΠΣ Πάρου (2009),  στην Πάρο υπάρχουν «θετικές βάσεις για ορθολογικότερη (έναντι της μονοκαλλιέργειας του τουρισμού) αξιοποίηση των φυσικών, πολιτιστικών και ανθρώπινων πόρων του νησιού». Η πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά του νησιού δείχνει επίσης να τυγχάνει της μέριμνας και της προσοχής της πολιτείας, όμως ο αναπτυξιακός προσανατολισμός της Πάρου δεν αφήνει ανεπηρέαστο το περιβάλλον του νησιού.

Στην Πάρο, λόγω της συγκεκριμένης κατεύθυνσης που έχει πάρει η οικονομία του νησιού παρατηρούνται και σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Υπάρχουν σημαντικά οικοσυστήματα (λιμνοθάλασσες Σάντα Μαρίας και Αλυκής Αγκαιρίας, αμμοθίνες στην περιοχή του Μώλου και στον όρμο Λατζέρη) τα οποία παρά την σημαντικότητά τους δεν βρίσκονται κάτω από κάποιο καθεστώς προστασίας. Υπάρχει επίσης πρόβλημα ποιότητας (όχι ποσότητας) του νερού σε κάποιες περιοχές (Νάουσα, Παροικιά) εξαιτίας της υπερεκμετάλλευσης των υπόγειων υδροφορέων κατά την τουριστική περίοδο, με αποτέλεσμα να τίθεται θέμα καταλληλότητας για ανθρώπινη κατανάλωση. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι με σωστή διαχείριση και αξιοποίηση, οι υδάτινοι πόροι του νησιού μπορούν να καλύπτουν επαρκώς τις ανάγκες του πληθυσμού μέχρι και το 2040, όταν ο πληθυσμός θα έχει αυξηθεί κατά 27.5%.

Λόγω του γεγονότος ότι η Πάρος έχει καταστεί δημοφιλής περιοχή β’ κατοικιών, αλλά και λόγω τουριστικής εκμετάλλευσης παρατηρείται έντονη εκτός σχεδίου δόμηση, ιδιαίτερα για τις παρακείμενες στον αιγιαλό μη δασικές περιοχές, αλλοιώνοντας τον φυσικό χαρακτήρα της παράκτιας ζώνης. Παρατηρείται επίσης έντονη ηχορύπανση ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες, ενώ είναι άμεση η ανάγκη επέκτασης της επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων και των λοιπών οικισμών που δεν συνδέονται με κάποια από τις υφιστάμενες ΕΕΛ και που λόγω του αυξημένου τουριστικού χαρακτήρα τους χρήζουν τέτοιας διαχείρισης.

Δε θα πρέπει να παραλείψουμε να σημειώσουμε ότι ο τουρισμός στην Πάρο, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα βεβαίως, είναι ένα «φρούτο» που ευδοκιμεί μόνο το καλοκαίρι, επιβαρύνοντας το νησί τόσο πληθυσμιακά και περιβαλλοντικά κατά την θερινή περίοδο, και «ερημώνοντάς» το κατά τη χειμερινή. Με δεδομένο το γεγονός ότι οι οικονομία της Πάρου είναι άμεσα εξαρτώμενη από τον τουρισμό, η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού (όχι μόνο καλοκαιρινού) θα μπορούσε να έχει σημαντικές προοπτικές, κυρίως όσο αφορά τον περιηγητικό, τον αθλητικό, τον εκπαιδευτικό και τον συνεδριακό τουρισμό.

Σχετικά με τον πρωτογενή τομέα παραγωγής, ιδιαίτερα την γεωργία η οποία και είναι εξαρτώμενη από την ΚΑΠ, αποτελεί άμεση προτεραιότητα η διατήρηση των υφιστάμενων μεγεθών, και για λόγους κοινωνικής οικονομίας του νησιού αλλά και για να αποφευχθεί η αλλαγή χρήσης στις υφιστάμενες αγροτικές εκτάσεις. Προτεραιότητα στην διατήρηση της χρήσης γης έχουν οι αρδευόμενες εκτάσεις, η αμπελοκαλλιέργεια και οι παραδοσιακοί ελαιώνες.

Θα πρέπει εδώ να σημειώσουμε και τα θετικά στοιχεία του νησιού σε σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος, όπως το γεγονός ότι οι δασικές και ημιδασικές εκτάσεις καθώς και οι αναδασωτέες καλύπτουν ένα σημαντικό ποσοστό γης στο συνολικό έκτασης του Δήμου, γεγονός που δείχνει  ότι υπάρχει μια  σχετική ευαισθητοποίηση από πλευράς τοπικών αρχών και κατοίκων. Υπάρχουν επίσης δυο περιοχές ενταγμένες στο Δίκτυο «Φύση 2000» ενώ το σύνολο του νησιού έχει χαρακτηριστεί ως «Τόπος Φυσικού Κάλλους που χρήζει κρατικής προστασίας» (ΦΕΚ 1455/Β/9.12.75).

Επίσης, σύμφωνα με τον Κανονισμό ΕΚ1405/2006, που ισχύει από την 1/01/2007 και αφορά των σύνολο των νησιών του Αιγαίου και κατ΄ επέκταση και την Πάρο, προβλέπεται η λήψη ειδικής μέριμνας στήριξης της αμπελοκαλλιέργειας και ειδικότερα η χορήγηση ενίσχυσης για την καλλιέργεια αμπέλων προοριζομένων για την παραγωγή οίνων ποιότητας (οίνος Ο.Π.Α.Π. «Πάρος» από τις ποικιλίες «Μανδηλαριά» και «Μονεμβασιά»), καθώς επίσης και μέτρα ενίσχυσης της παραδοσιακής καλλιέργειας ελαιώνων, με σκοπό τη διατήρηση του δυναμικού παραγωγής και την προστασία του τοπίου και του φυσικού περιβάλλοντος.

4.1 Διαχείριση Υδάτων

Η υδροληψία στη Πάρο πραγματοποιείται κατά κύριο λόγο από γεωτρήσεις που εκμεταλλεύονται τις υδρογεωλογικές λεκάνες του νησιού, η πλειοψηφία των οποίων βρίσκονται στις περιοχές: Έλητα, Μαράθι και Ξηροπόταμος και καλύπτουν το 82% των αναγκών του νησιού. Σημαντικό έργο ήταν η εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης το 2002, στη Νάουσα, η οποία λειτουργεί στο 50% της δυναμικότητας της τους χειμερινούς μήνες και στο 100% τους θερινούς. Αυτή η διαφορά δυναμικότητας, οφείλεται στο γεγονός ότι η ύδρευση στο νησί είναι ικανοποιητική τους χειμερινούς μήνες, αλλά έντονα προβλήματα, ποιότητας και ποσότητας, παρουσιάζονται κατά τους θερινούς μήνες οπότε οι ανάγκες πολλαπλασιάζονται λόγω της αυξημένης τουριστικής κίνησης – ειδικά σε περιοχές όπως η Παροικία και η Νάουσα που υπολογίζεται ότι ο συνολικός πληθυσμός τις περιόδους αιχμής αγγίζει τα 35000 άτομα ημερησίως. Χαρακτηριστικά στοιχεία δείχνουν ότι η ζήτηση για νερό τριπλασιάζεται κατά τους θερινούς μήνες. Η μεγαλύτερη κατανάλωση παρατηρείται στην Παροικιά,  η οποία παρουσιάζει και τα μεγαλύτερα προβλήματα έλλειψης νερού κατά τους θερινούς μήνες μαζί με τη Νάουσα.

Σοβαρό πρόβλημα, αποτελεί η παρατήρηση ότι οι υδάτινες εκροές αυξάνονται ενώ οι εισροές κατά τους χειμερινούς μήνες μειώνονται. Παράλληλα, διαφαίνονται πολλά προβλήματα στις υδρολογικές λεκάνες του νησιού. Από τη μία, σε αυτές που χρησιμοποιούνται με εξαντλητικό τρόπο παρατηρείται πτώση της πιεζομετρική στάθμης, ενώ από την άλλη σε αυτές που γειτονεύουν με θάλασσα παρατηρείται υφαλμύρυνση των υπόγειων νερών λόγω της συνεχούς και εξαντλητικής υδρομάστευσης. Επιπλέον, δεν είναι λίγες οι γεωτρήσεις που ξηράθηκαν ή που υπέστησαν σοβαρή μικροβιακή ρύπανση λόγω της λειτουργίας βόθρων. Παρόλα αυτά η πολιτική διαχείρισης στο νησί επενδύει στα υπόγεια ρεύματα προσπαθώντας παράλληλα να αποφύγει την εξάρτηση αυτών από τις βροχοπτώσεις. Προς τη κατεύθυνση αυτή είχαν κινηθεί και προτάσεις σχετικές με την κατασκευή λιμνοδεξαμενής, οι οποίες εγκαταλείφτηκαν λόγω διαμαρτυρίας των κατοίκων των προτεινόμενων περιοχών.

Γενικά παρατηρούμε, ότι ο μέσος όρος υδάτινων εισροών – εκροών συνεχώς φθίνει, η στάθμη του υδροφόρου μειώνεται και η ποιότητα των γλυκών νερών χειροτερεύει. (Γαϊτάνης, 2007: 37)

Εκτός των προβλημάτων των πηγών νερού, υπάρχει και σοβαρό πρόβλημα στη μεταφορά αυτού μεταξύ των οικισμών λόγω της μικρής δυνατότητας διασύνδεσης και λόγω της ανεξαρτησίας των μη-κεντρικών δικτύων αλλά και λόγω της διάσπαρτης δόμησης. Άμεσο αποτέλεσμα είναι η μη-ορθολογική διανομή του νερού ενώ παράλληλα η ευελιξία σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης (π.χ. πυρκαγιά) είναι μειωμένη.

Σοβαρό θέμα είναι και τα παλιά τμήματα, αλλά ακόμα χρησιμοποιούμενα, του δικτύου

ύδρευσης, τα οποία είναι κατασκευασμένα από αμιαντοσωλήνες και σιδηροσωλήνες – από το 1950, η αντικατάσταση των οποίων είναι αναγκαία. Εκτός από τη ποιότητα του νερού που αλλοιώνεται λόγω της διάβρωσης των υλικών, υπάρχουν και σημαντικές απώλειες νερού δημιουργώντας προβλήματα υδροδότησης. Σε αντίθεση τα τμήματα του δικτύου ύδρευσης που έχουν αντικατασταθεί από πλαστικούς σωλήνες PVC δεν παρουσιάζουν διαρροές ή άλλες κατασκευαστικές δυσλειτουργίες. Υπολογίζεται ότι λόγω παλαιότητας του δικτύου παρατηρείται πε΄ριπου 30% ποσοστό απωλειών. Προβλήματα πίεσης και παροχής παρατηρούνται μόνο σε περιοχές με υψηλό υψόμετρο. Γενικά, οι ανάγκες υδροδότησης καλύπτονται επαρκώς κατά τους χειμερινούς μήνες, ενώ για τους θερινούς μήνες σύμφωνα με την ΔΕΥΑ Πάρου υπάρχει σχέδιο τροποποίησης του δικτύου αλλά όχι επέκτασής του.

Υπάρχουν βέβαια και  πάρα πολλές ιδιωτικές γεωτρήσεις στο νησί, νόμιμες ή μη, ο αριθμός των οποίων είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί, διαταράσσοντας το υδατικό ισοζύγιο και τον σχεδιασμό της διαχείρισης υδάτινων πόρων.

Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ένα ιδιαίτερο σύστημα συλλογής νερού μέσω στοών που λειτουργεί στις Λεύκες. Στοές διέρχονται από ορεινούς όγκους έναντι του οικισμού και συνδέονται μεταξύ τους με αγωγούς εν σειρά, με τον τελευταίο να καταλήγει στον οικισμό. Το νερό των στοών είναι όμβρια ύδατα που διηθούνται μέσω του σχιστόλιθου  της περιοχής.

Η ΔΕΥΑ Πάρου, εφαρμόζει αποτρεπτική πολιτική προς την κατασπατάληση νερού, κοστολογώντας το διαθέσιμο πόσιμο νερό σε σημείο απαγορευτικό για την κατανάλωση πάνω από τα 200 m³

Έτσι προσπαθεί να περιορίσει την κατανάλωση που δεν αφορά αντιμετώπιση πρώτων αναγκών. Επίσης, πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότι όλες οι ξενοδοχειακές μονάδες της Πάρου διαθέτουν βιολογικό καθαρισμό, επαναχρησιμοποιώντας τα επεξεργασμένα λύματά τους για τις αρδευτικές τους ανάγκες, αλλά και για τις ανάγκες καθαρισμού τους.

Γίνονται επίσης προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης τόσο των κατοίκων όσο και των τουριστών για την ανάγκη ορθολογικότερης διαχείρισης του νερού σε ένα νησί που έχει περιορισμένους υδάτινους πόρους.

Σχετικά με τους υγροτόπους του νησιού αξίζει να αναφερθεί ότι σε σύγκριση με άλλα νησιά υπάρχουν είναι αρκετοί και με αξιοσημείωτη συγκέντρωση γλυκού νερού, ενώ πουλιά όπως αιγαιόγλαροι, ασημόγλαροι, καλικατσούνια, μαυροπετρίτες, μίχοι κτλ, βρίσκουν καταφύγιο. Οι πιο χαρακτηριστικοί και σημαντικοί υγρότοποι βρίσκονται: στο κόλπο της Νάουσας δύο ρέματα που εκβάλλουν στη θάλασσα, στη Σάντα Μαρία, στο Μώλο-Άγιο Αντώνιο, στην Αλυκή, στην Πούντα (απέναντι από την Αντίπαρο), στα Λιβάδια (βόρεια του λιμανιού της Πάρου, που πλέον δεν είναι ενεργός λόγω της οικιστικής εκμετάλλευσής του) και στην Αντίπαρο στη περιοχή Κάβουρας εντοπίζονται δύο βραχονησίδες με σημαντικούς υγροτόπους, οι οποίοι λόγω της θέσης τους είναι προστατευμένοι από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

4.2 Διαχείριση Λυμάτων

 Διαχείριση υγρών αποβλήτων

Όσο αφορά τη διαχείριση των υγρών αποβλήτων, σήμερα λειτουργούν τρείς Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) στην Πάρο:ο σχεδιασμός ΕΕΛ Μάρπησσας, Παροικίας και Νάουσας.

• Η εγκατάσταση στη Μάρπησσα βρίσκεται στη περιοχή «Καμινάκι» της Πάρου, ενάμιση χιλιόμετρο από το κέντρο του οικισμού και σε αυτή λειτουργεί βιολογικός καθαρισμός για την εξυπηρέτηση των αστικών λυμάτων της περιοχής (οικισμοί Μάρπησσα, Πίσω Λιβάδι, Λογαράς, Πούντα) αλλά και για τις βιοτεχνικές/βιομηχανικές μονάδες που βρίσκονται εκεί. Πρέπει να σημειωθεί ότι η εγκατάσταση χρειάζεται επέκταση λόγω της αυξημένης τουριστικής κίνησης του καλοκαιριού αλλά και προκειμένου να εξυπηρετηθούν και άλλοι οικισμοί όπως οι: Κώστος και Λεύκες. Παλιότερα για την απορρύπανση των λυμάτων του Κώστου υπήρχε σύστημα φυτικού καθαρισμού, το οποίο είχε εγκατασταθεί δωρεάν από πανεπιστήμιο της Ιταλίας, αλλά ύστερα από τη τρίτη φορά κατάρρευσης λόγω υπερβολικής συγκέντρωσης αμμωνιακών, εγκαταλείφθηκε. Δυστυχώς στη περιοχή όπως και στις Λεύκες, παρατηρείται έντονη μόλυνση λόγω τοπικών δικτύων που εκβάλλουν σε χειμάρρους.

• Στη συνέχεια, στη περιοχή «Τηλέγραφος» της Πάρου, υπάρχει επίσης, εγκατάσταση με βιολογικό καθαρισμό που εξυπηρετεί κατά κύριο λόγο τον οικισμό της Παροικίας αλλά εξετάζεται και πιθανή επέκτασή του ώστε να εξυπηρετηθεί και ο οικισμός «Κακάπετρα». Τα λύματα, μετά από δευτεροβάθμια χλωρίωση και επεξεργασία αποτίθενται στη θαλάσσια περιοχή μέσω υποθαλάσσιου αγωγού.

• Τέλος, στη περιοχή «Διαλισκάρι» της Πάρου και για την εξυπηρέτηση του οικισμού της Νάουσας, λειτουργεί επίσης εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων από το 1994, με δυναμικότητα 11.000 κατοίκων.

• Επίσης, άλλη μια μικρή μονάδα βιολογικού καθαρισμού βρίσκεται στον Αρχίλοχο και εξυπηρετεί τους οικισμούς Μάρμαρα και Πρόδρομος. Πρόκειται όμως να τεθεί εκτός λειτουργίας, αφού πλέον ολοκληρώνονται τα έργα αποχέτευσης και μεταφοράς των λυμάτων στην ΕΕΛ Μάρπησσας.  (Γαϊτάνης, 2007; ΓΠΣ Πάρου Τεύχος 1, 2009)

Γενικά τα λύματα διατίθενται μετά από δευτεροβάθμια επεξεργασία και χλωρίωση στη θάλασσα, γεγονός που επιτρέπεται λόγω του ότι πρόκειται για νησί και η διάθεσή τους γίνεται ακίνδυνα σε αποδέκτη με έντονη αντιρρυπαντική ικανότητα.

Στο υπόλοιπο νησί, καθώς και στις παραθεριστικές κατοικίες του νησιού, χρησιμοποιούνται απορροφητικοί – σηπτικοί βόθροι, η αποτελεσματικότητα των οποίων δεν είναι εύκολα ελέγξιμη, ελλοχεύει δηλαδή ο κίνδυνος μόλυνσης του υπόγειου υδροφορέα από διαρροές ανεπεξέργαστων λυμάτων. Αξίζει επίσης, να αναφέρουμε ότι υπάρχουν κατοικίες που έχουν συστήματα αντιρρύπανσης ενεργού άνθρακα που εξασφαλίζει και την ασφαλή διάθεση ή χρήση τους για άρδευση αλλά και την απόσμοση των λυμάτων. (Γαϊτάνης, 2007)

4.3 Διαχείριση της ενέργειας

Πρωτογενής ενέργεια

Στη Νάουσα λειτουργεί αυτόνομος σταθμός παραγωγής (ΑΣΠ) που ηλεκτροδοτεί όλο το το νησί αλλά και μέσω υποθαλάσσιας σύνδεσης, τα νησιά Νάξο, Αντίπαρο, Ίο, Ηράκλεια, Σχοινούσα και τα Κουφονήσια. (ΓΠΣ Πάρου Τεύχος 1, 2009) Από τη ΔΕΗ εξετάζεται η σύνδεση των μεγαλύτερων νησιών των κυκλάδων (Άνδρος, Τήνος, Σύρος, Μύκονος, Πάρος) με την ηπειρωτική ηλεκτροδότηση. Ο ΑΣΠ της Πάρου είναι 43,25 MW ενώ για την εξυπηρέτηση των περιόδων αιχμής, δηλαδή κυρίως κατά τη τουριστική περίοδο χρησιμοποιείται ένα εφεδρικό σύστημα καύσης ντίζελ συνολικής ισχύος 4 MW, το οποίο όμως είναι αντιοικονομικό.

Η ποιότητα του παρεχόμενου ρεύματος είναι κακή και ασταθής, γεγονός που οφείλεται στη μη σύνδεση του νησιού με το κεντρικό ηπειρωτικό δίκτυο, γεγονός που πολλές φορές σε ώρες αιχμής οδηγεί σε γενικευμένες διακοπές ρεύματος.

Το 2003 παρατηρήθηκε σημαντικό πρόβλημα ρύπανσης λόγω διαρροής λιπαντικών ελαίων από τη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ στη Νάουσα, το οποίο ευτυχώς αντιμετωπίστηκε με επιτυχία και όπως φαίνεται και σήμερα, έχει εξαλειθφεί.

Ανάπτυξη ΑΠΕ

Οσον αφορά τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), η χρήση τους στο νησί είναι περιορισμένη αλλά από το 2001 έχει αδειοδοτήθει ένα αιολικό πάρκο, υπό την αιγίδα της ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε., συνολικής ισχύος 3 MW στην περιοχή Αναφανίδες. Σε λειτουργία βρίσκεται μια ανεμογεννήτρια του ΟΤΕ στην περιοχή Άγιοι Πάντες.

Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζεται η εγκατεστημένη ισχύς από τις ανεμογεννήτριες.

ΠΙΝΑΚΑΣ Α.3.3.5.2 – Εγκατεστημένη ισχύς αιολικών πάρκων
Ιδιοκτησία	Θέση	Πλήθος Α/Γ	Εγκατεστημένη ισχύς
ΟΤΕ	Άγ. Πάντες	1	110 kW
ΔΕΗ Ανανεώσιμες ΑΕ	Αναφανίδες	3	3 MW

ΠΗΓΗ: ΓΠΣ Πάρου Τεύχος 1 (2009)

Παρά τη λειτουργία αυτών των μονάδων δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένο πλάνο εγκατάστασης μονάδας παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ, παρά τις προτάσεις που υπάρχουν μετά το νόμο 3428/2007. Η κυρίως όμως δυσκολία για την ανάπτυξη ΑΠΕ στο νησί, οφείλεται  σε δυο κυρίως παράγοντες:

• Α) Στο γεγονός ότι το δίκτυο της Πάρου δεν είναι συνδεδεμένο με το δίκτυο της ηπειρωτικής Ελλάδας. Η εποχικότητα της ζήτησης της ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω της τουριστικής κίνησης, δημιουργεί προβλήματα και καθιστά αναγκαία την δυνατότητα διοχέτευσης της πλεονάζουσας ενέργειας στο κεντρικό εθνικό δίκτυο ή το αντίστροφο σε περιπτώσεις έλλειψης του νησιού. Η μη-συμφέρουσα επιλογή της Πάρου για επένδυση και εγκατάσταση μονάδας παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, λόγω της μικρής αγοράς, δεν ανοίγει το δρόμο στις ΑΠΕ.

• Β) Στο γεγονός ότι για τη μεν εγκατάσταση ανεμογεννητριών, τίθεται θέμα περιβαλλοντικής συμβατότητας με το χαρακτήρα του νησιού (είναι χαρακτηρισμένο ως Τόπος Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους – ΤΙΦΚ) ενώ επίσης η παραγωγή ενέργειας από τον αέρα και τον ήλιο, μέσω εγκατάστασης συστοιχιών φωτοβολταϊκών, δεν αποτελεί αξιόπιστη πηγή σε περιόδους νηνεμίας ή συννεφιάς. (ΓΠΣ Πάρου Τεύχος 1, 2009)

Παρά τη γενικότερη αυτή κατάσταση, υπάρχουν ιδιώτες με κατοικίες και ξενοδοχειακές μονάδες που έχουν συστήματα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ συνδεδεμένα ή όχι με το δίκτυο της ΔΕΗ. Κάποια από αυτά είναι συνδυασμός ηλιακής ενέργειας, αιολικής και συμβατικών συστημάτων πετρελαίου, είναι δηλαδή υβριδικά, ενώ κάποια άλλα είναι αποκλειστικά ηλιακά. Τα αυτόνομα συστήματα που λειτουργούν, συνήθως αποθηκεύουν ενέργεια σε συσσωρευτές τις περιόδους με έντονη ηλιοφάνεια και αιολική ενέργεια. Στις ξενοδοχειακές μονάδες όμως, καλύπτεται μόνο ένα μέρος της απαιτούμενης ενέργειας από ΑΠΕ καθώς οι ανάγκες τους είναι ιδιαίτερα υψηλές.

Αξίζει να αναφέρουμε δύο κατοικίες όπου η πρώτη διαθέτει γεωθερμική αντλία ενώ η δεύτερη, στην οποία κατοικούν και 5 άτομα, καλύπτει τις ανάγκες της αποκλειστικά από ΑΠΕ. (Γαϊτάνης, 2007)

5.1 Αρχαιολογία

Αρχαιολογικά ευρήματα βρίσκονται σε διάφορα μέρη του νησιού, αποδεικνύοντας πως η Πάρος κατείχε δεσπόζουσα θέση στην ιστορία του Αιγαίου. Στην πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι του νησιού, την Παροικιά, βρίσκεται το Κάστρο.
Κατασκευάστηκε το 13ο αιώνα π.Χ., από τον ενετό δούκα της Νάξου Σανούδο με τη χρήση αρχιτεκτονικών μελών από τον αρχαίο ναό της Δήμητρας και αποτελεί το κέντρο της Παροικιάς μέχρι σήμερα.
Αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι τα μεταγενέστερα χρόνια σε διάφορα τμήματα του Κάστρου ενσωματώθηκαν μέλη από ναούς διαφορετικών εποχών και ρυθμών.

Μοναδικός ναός, αξιόλογο μέρος  του οποίου σώζεται είναι ο ναός προς τιμήν της Αθηνάς, στο λόφο του Κάστρου. Πάρα ταύτα ο καθηγητής αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου του Μονάχου, G. Grubben, μετά από πολυετή έρευνα ανακάλυψε ότι υπήρχαν άλλοι δύο αρχαϊκοί και δύο κλασσικοί ναοί στο χώρο, κομμάτια των οποίων βρίσκονται εντοιχισμένα σε διάφορες σύγχρονες κατοικίες της Παροικίας. (7 ημέρες, καθημερινή, τόμος ΙΗ’, ΚΥΚΛΑΔΕΣ)

Χαρακτηριστικό είναι το χτίσιμο της, εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου, που ξεχωρίζει για το ξυλόγλυπτο τέμπλο της και τις μεταβυζαντινές εικόνες, στη θέση που βρισκόταν  το αρχαίο ιερό. Το ίδιο ισχύει και για άλλα μικρά εκκλησάκια όπως η Παναγία του Σταυρού, η Αγία Άννα, ο Άγιος Μάρκος και ο Άγιος Στυλιανός που βρίσκονται στα τείχη του Κάστρου (ταξιδιωτικός οδηγός).

Αξίζει να αναφέρουμε τον πρωτοκυκλαδικό οικισμού, αξιόλογο τμήμα του οποίου σώζεται στο λόφο του Κάστρου. Επίσης, ευρήματα οικισμού έχουμε και στο Βόρειο μέρος του νησιού, κοντά στη Νάουσα, στο ύψωμα Κουκουναριές. Αξίζει να αναφερθεί το γεγονός ότι ήταν σύνηθες φαινόμενο το κτίσιμο οικισμών στην ίδια θέση, με αποτέλεσμα να χάνονται οι προηγούμενοι.

Σημαντικό επίσης είναι το Ύψωμα του Κεφάλου, ανατολικά της Μάρπησσας, όπου σώζονται τα ερείπια τα ερείπια του ενετικού κάστρου καθώς και της ομώνυμης – κατεστραμμένης πλέον- πολιτείας. Οικοδομήθηκε τον 15ο αιώνα σε σημείο στρατηγικής σημασίας –κατά την προσφιλή τακτική των Ενετών. Είναι μεγάλης ιστορικής σημασίας γιατί εδώ διαδραματίστηκε η τελευταία πράξη της Ενετοκρατίας στο νησί, και η πρώτη της Τουρκοκρατίας, με την πολιορκία του Κάστρου και των Ενετών του άρχοντα Σομαρίππα, από τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα το 1537.

Σχετικά πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες (1983) κοντά στο λιμάνι, έφεραν στο φως ένα σπουδαίο νεκροταφείο που λειτουργούσε για έξι αιώνες (8ο αι π.Χ. έως 2ο αι π.Χ.). Πολλοί τάφοι, διαφορετικού είδους και εποχής περιλαμβάνονται στα ευρήματα, ενώ το πιο αξιόλογο εξ αυτών είναι ένα πολυάνδριο, δηλαδή ένας ομαδικός τάφος ανδρών, που χρονολογείται στο τέλος της γεωμετρικής περιόδου. Το πλήθος των αγγείων, κυρίως αμφορέων, που βρισκόταν μέσα στο τραπεζιόσχημο όρυγμα του πολυανδρίου, σημάδια ηρωοποίησης, μαρτυρούν ότι οι άντρες αυτοί είχαν σκοτωθεί στη περιοχή, προφανώς σε κάποια εμπλοκή, και οι κάτοικοι τους τιμούσαν με προσφορές για τουλάχιστον δύο αιώνες. Στη περίοδο αυτή μάλιστα στήθηκε και μία επιτύμβια στήλη ύψους 2,5 μέτρων.

Άλλο ένα αξιοπρόσεκτο μνημείο είναι το Ασκληπιείο, ο χώρος λατρείας του Θεού ιατρού Ασκληπιού. Από το ιερό σώζονται μόνο τα θεμέλια. Βρίσκονταν στη θέση Αγία Άννα, κοντά σε πηγή καθώς στις τελετές προς τιμήν του, το νερό ήτα απαραίτητο στοιχείο. Η ίδρυση του χρονολογείται κατα τον 4ο αι π.Χ.  (Κουράγιος, 2004),. Χαρακτηριστικό του ναού του Ασκληπιού είναι η κατασκευή του από το λευκό μάρμαρο της Πάρου. Στην ίδια περίπου τοποθεσία στα νότια του της Παροικιάς, στη θέση Αγία Άννα έχουν βρεθεί ερείπια ενός μκρού ναού που ήταν αφιερωμένος στον Πύθιο Απόλλωνα.

Στην κορυφή του λόφου βόρεια από την Παροικιά, συναντά κανείς τα λείψανα από ιερό αφιερωμένο στο Δήλιο Απόλλωνα και της αδελφής του Αρτέμιδος.
Γύρω στον 9ο με 8ο αιώνα ιδρύθηκε ένα ιερό αφιερωμένο στον Απόλλωνα, με πολύ απλή μορφή. Στις αρχές του 5ου αιώνα κτίστηκε μικρός μαρμάρινος ναός -που αντικατέστησε παλαιότερο του 6ου αι- και δεξιά από αυτόν κτίστηκε βωμός αφιερωμένος στην Άρτεμη. Το ιερό αυτό, κττίστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε οι πιστοί να μπορούν να έχουν θέα τη Δήλο –το ιερό νησί του Απόλλωνα- όπως και στην περίπτωση του ναού του Απόλλωνα στην Νάξο, την Πορτάρα (Κουράγιος, 2004).

Στη θέση θόλος, κοντά στο αρχαιολογικό μουσείο, έχει ανασκαφεί εργαστηριακό συγκρότημα γλυπτικής. Σε μικρή απόσταση ανακαλύφθηκε επίσης εργαστήριο κεραμικής. Που αποτελούταν από πέντε κλίβανους, δύο δεξαμενές για την προετοιμασία του πηλού και διάφοροι βοηθητικοί χώροι,, (Κουράγιος, 2004).

Επιπλέον, θα πρέπει να επισημάνουμε κάποια ορθόδοξα, χριστιανικά μνημεία που βρίσκονται στο νησί, ξεκινώντας φυσικά από την εκκλησία της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής (ή Καταπολιανής). Ο ναός αυτός αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία όχι μόνο της Πάρου αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας και είναι αφιερωμένος στην κοίμηση της Θεοτόκου. Η ακριβής χρονολογία ανέγερσής του δεν είναι ρητά καταγεγραμμένη, αλλά αρχαιολογικές έρευνες σε συνδυασμό με ιστορικά στοιχεία την τοποθετούν στον 4ο αιώνα μ.Χ., ενώ φαίνεται πως κατασκευάστηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο εκπληρώνοντας έτσι το τάμα της μητέρας του, Αγίας Ελένης. Ο ναός αυτός ήταν μια σταυρική ξυλόστεγη βασιλική η οποία από κάποια αιτία καταστράφηκε (πυρκαγιά το πιθανότερο) και ο Ιουστινιανός την ανακατασκεύασε τον 6ο αιώνα με το νέο ρυθμό της εποχής του: με θόλους και με τρούλο. Με τη πάροδο των αιώνων έγιναν πολλές μετατροπές και προσθήκες σε όλη την έκταση του ναού μέχρι να έρθει στη σημερινή του μορφή. Έτσι λοιπόν, ο  γλυπτός διάκοσμος όλου του κτιριακού
συγκροτήματος δεν είναι ούτε της ίδιας χρονολογίας αλλά ούτε της ίδιας τεχνοτροπίας. Τα γλυπτά που κοσμούν το ναό είναι είτε αρχαία είτε χριστιανικά. Πχ Το μαρμάρινο επιστέγασμα της Αγίας Τράπεζας (Κιβώριο) στηρίζεται σε τέσσερις αρχαίες κολώνες. Επίσης στο χώρο σώζονται λιγοστές τοιχογραφίες και αρκετές φορητές εικόνες. Η εικόνα της Παναγίας είναι ένα από τα πολύ καλά δείγματα τέχνης που όπως και το μεγαλύτερο πλήθος των εικόνων που έχουν βρεθεί,
χρονολογείται το 17ο αιώνα. Τέλος,  στο κτιριακό συγκρότημα της Εκατονταπυλιανής είναι η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, ο ναός της Παναγίας και το βαπτιστήριο τα οποία είναι παλαιοχριστιανικά κτίσματα, ενώ υπάρχουν και μεταβυζαντινές εκκλησίες στο συγκρότημα, όπως ο ναός της Αγίας Θεοδοσίας και του Αγίου Δημητρίου. (Θ.ΧΡ. Αλιπραντή, Η Εκατονταπυλιανή της Πάρου, Θες/νικη 1998).

Στον ίδιο χώρο επίσης στεγάζεται το Βυζαντινό Μουσείο το οποίο περιλαμβάνει εκκλησιαστικά εκθέματα όπως εικόνες, ξυλόγλυπτα , άμφια και έργα αργυροχρυσοχοΐας από την περίοδο του Βυζαντίου και της Τουρκοκρατίας. Είναι μια πολύ πλούσια συλλογή που άρχισε να συγκροτείται τον 20ο αιώνα, ενώ τα έργα που εκθέτονται είναι από πολλές διαφορετικές εκκλησίες της επικράτειας του νησιού (Paros guidebook 2008, σελ 93).

Εξίσου σημαντικό είναι και το Αρχαιολογικό Μουσείο στη Παροικιά. Φιλοξενεί περίπου 1960 έργα που εκτίθενται σε χρονολογική σειρά και εκτείνονται από την Προϊστορική έως την Ρωμαϊκή εποχή, ενώ στον προαύλιο χώρο του μουσείου βρίσκονται αρχιτεκτονικά κομμάτια από την αρχαία πόλη της Πάρου. Από τα εκθέματα του μουσείου ξεχωρίζουν τρία αγάλματα, αυτό που παριστάνει το μυθικό τέρας Γοργώ, το μοναδικό σε πλαστική τέχνη άγαλμα της Νίκης και το μαρμάρινο άγαλμα της Άρτεμης που βρισκόταν αρχικά στο ναό στο Δήλιο. Επίσης, υπάρχουν ευρήματα από την πρόσφατη ανακάλυψη του ναού του Απόλλωνα στο Δεσποτικό (μικρό νησί ανάμεσα στη Πάρο και την Αντίπαρο). Τέλος, ανάμεσα στα ευρήματα βρίσκονται και αντιπροσωπευτικά, για την κάθε περίοδο, κεραμικά. (Paros guidebook 2008, σελ 92-93)

Στο νησί επίσης υπάρχουν πολλά λαογραφικά μουσεία στα οποία υπάρχουν αντικείμενα και φωτογραφίες που σκιαγραφούν την ζωή και τις ενασχολήσεις των κατοίκων. Αντικείμενα από την αγροτική και ναυτική ζωή της Πάρου έχουν τιμητική θέση, ενώ συγκεκριμένα στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο – Συλλογή Όθωνα Κάπαρη υπάρχει αξιόλογο αρχείο που αποτελεί ζωηρή εικόνα της ζωής της Νάουσας το 1950.
Λαογραφικά Μουσεία υπάρχουν στην Μάρπησσα, Νάουσα και στις Λεύκες (το διαχειρίζεται ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Ύρια»). Μια ιδιαίτερη θέση έχει το Μουσείο Κυκλαδίτικης Λαογραφίας του Μ. Σκιαδά «Σκορπιός» στο οποίο εκτίθενται έργα του ιδίου. (Paros guidebook 2008, σελ 94, 96, 97)

Τέλος, στη Συλλογή Μεταβυζαντινών Εικόνων Νάουσας, από το 1997 στις κλίνες του Αγίου Αθανασίου, υπάρχουν πολλά ευρήματα από εκκλησίες και μονές της περιοχής. Στη συλλογή επίσης συγκαταλέγονται και αγιογραφίες αποτοιχισμένες.

Συμμετοχή stakeholder

Πέρα από τον Δήμο Πάρου, στο νησί  δραστηριοποιείται
μεγάλος αριθμός συλλόγων με αντικείμενο ενασχόλησης τον πολιτισμό, τον
αθλητισμό κτλ., καθώς και αρκετές επαγγελματικές ενώσεις, όπως αγροτικοί
συνεταιρισμοί, κτλ.

Οι κυριότερες επαγγελματικές ενώσεις που
δραστηριοποιούνται στο νησί είναι:

Αγροτικός
Συνεταιρισμός Παροικιάς (415 μέλη)

Αγροτικός
Συνεταιρισμός Νάουσας (74 μέλη)

Αγροτικός
Συνεταιρισμός Μάρπησσας (108 μέλη)

Αγροτικός
Συνεταιρισμός Λευκών (71 μέλη)

Αγροτικός
Συνεταιρισμός Μαρμάρων (89 μέλη)

Αγροτικός
Συνεταιρισμός Αγκαιριάς (113 μέλη)

Αγροτικός
Συνεταιρισμός Άσπρου Χωριού (50 μέλη)

Αγροτικός
Συνεταιρισμός Κώστου (85 μέλη)

Γαλακτοκομικός
Συνεταιρισμός Προδρόμου (39 μέλη)

Σύλλογος
Μέσης Αλιείας Νάουσας (Γρι – Γρι)

Σύλλογος
Παράκτιας Αλιείας Νάουσας (Καΐκια, βάρκες)

Σύλλογος
Μελισσοτρόφων (45-50 μέλη)

Σύλλογος
Ενοικιαζόμενων Δωματίων Πάρου – Αντιπάρου «Μαντώ Μαυρογένους»

Σύλλογος
Ενοικιαζόμενων Δωματίων – Διαμερισμάτων Μάρπησσας «Ο Γλαύκος»

Σύλλογος
Ενοικιαζόμενων Δωματίων – Διαμερισμάτων Νάουσας «Ο Φιλόξενος Δίας»

Σύλλογος
Ξενοδόχων «Ο Ξένιος Ζευς»

Σύλλογος
Επαγγελματιών Νοτιοανατολικής Πάρου « Ο Θαλασσίτης»

Σύλλογος
Ενοικιαζόμενων Δωματίων – Διαμερισμάτων – Βιλλών Πάρου – Αντιπάρου «Ποσειδώνας»

Αθλητικοί και πολιτιστικοί σύλλογοι που υπάρχουν στην Πάρο είναι:

Αθλητικός
Μορφωτικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος «Μαρπησσαϊκός»

Αθλητικός
Μορφωτικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος «Νηρέας»

Αθλητικός
Μορφωτικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Κώστου

Αθλητικός
Όμιλος Πάρου

Αθλητικός
Σύλλογος Ερασιτεχνικού Καράτε Shorinji Ryu-Wado

Μορφωτικός
Εκπολιτιστικός Αθλητικός Σύλλογος Μαρμάρων Πάρου «Ο Αστέρας»

Ναυτικός
Όμιλος Πάρου (Ν.Ο.Πάρου)

Πολιτιστικός
Σύλλογος «Αρχίλοχος»

Μουσικοχορευτικό
Συγκρότημα – Θεατρική Ομάδα \”ΝΑΟΥΣΑ ΠΑΡΟΥ\”

Χορευτικός
Όμιλος Νάουσας

Πολιτιστικός
Σύλλογος Προδρόμου «Σκόπας ο Πάριος»

Εκπολιτιστικός
Εξωραϊστικός Σύλλογος Καμαρών

Πολιτιστικός
Σύλλογος Αγκαιριάς

Σύλλογος
Λευκιανών «Υρία»

Σύλλογος
«Οι Φίλοι του Δρυού»

Εκπολιτιστικός
Εξωραϊστικός Σύλλογος Μαραθίου – Βουνίων «Ο Άγιος Μηνάς»

Πολιτιστικός Σύλλογος «Ατλαντίς» Άσπρο Χωριό

Σύλλογος «Οι Κολυμπήθρες»

Τέλος, άλλοι σύλλογοι που
δραστηριοποιούνται στο νησί είναι:

Σύλλογος Προστασίας Ζώων Πάρου «Paws»

Σύλλογος Περίθαλψης Αγρίων Ζώων «Αλκυόνη»

Σύλλογος Γυναικών Νάουσας Πάρου

Σύλλογος Γυναικών Μάρπησσας Πάρου

Σύλλογος φίλων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πάρου

(πηγή: Μελέτη ΓΠΣ Πάρου, 2009:92)

Θεσμοθετημένοι παραδοσιακοί οικισμοί

Στην Πάρο υπάρχουν αρκετοί οικισμοί οι οποίοι έχουν χαρακτηριστεί «παραδοσιακοί» με Προεδρικό Διάταγμα, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν αυστηροί περιορισμοί σχετικά με τη δόμηση σε αυτούς.

Αναλυτικά, το ΠΔ/19-10-1978 (ΦΕΚ 594/Δ), «Περί χαρακτηρισμού ως Παραδοσιακών Οικισμών τινών του Κράτους και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτών», έχει αποδοθεί ο χαρακτηρισμός «παραδοσιακός» στους παρακάτω οικισμούς:

• Πάρος (Παροικιά, Χώρα), του Δ.Δ. Πάρου
• Νάουσα, του Δ.Δ. Νάουσας
• Κώστος, του Δ.Δ. Κώστου
• Λεύκες, του Δ.Δ. Λευκών
• Μάρμαρα, του Δ.Δ. Αρχιλόχου
• Μάρπησσα (Τσιπιδος), του Δ.Δ. Μάρπησσας
• Πρόδρομος (Δραγουλάς), του Δ.Δ. Αρχιλόχου

 και έχουν καθοριστεί οι όροι και περιορισμοί δόμησης των οικοπέδων τους.

Με το ΠΔ/11-5-1989 (ΦΕΚ 345/Δ/2-6-89) καθορίστηκαν ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης για τους οικισμούς, που είχαν χαρακτηρισθεί ως παραδοσιακοί με το παραπάνω Π. Δ/γμα.

Επίσης, με το ΠΔ/17-6-88 (ΦΕΚ-504/Δ/14-7-88) χαρακτηρίστηκαν επιπλέον ως παραδοσιακοί, στο σύνολο της εντός ορίου έκτασήςτους, όπως προσδιορίζεται με την ισχύουσα νομοθεσία, οι οικισμοί:

• Αγκαιριά, του Δ.Δ. Αγκαιριάς
• Μαράθι, του Δ.Δ. Κώστου
• Ιστέρνι, του Δ.Δ. Κώστου

Με το ίδιο Π. Δ/γμα καθορίστηκαν και οι όροι και περιορισμοί δόμησης των οικοπέδων τους.

 (Πηγή: ΓΠΣ Πάρου Τεύχος 1, 2009: 165)

 Αγροτική Προτεραιότητα/Αλιεία

Σύμφωνα με το ΠΠΧΣΑΑ Νοτίου Αιγαίου, η Πάρος συγκαταλέγεται στις κύριες περιοχές αγροτικήςπροτεραιότητας και επίσης προτείνεται στο νησί η δημιουργία Νομαρχιακού Κέντρου Σχεδιασμού & Ανάπτυξης Πρωτοβουλιών για την Αλιεία (προτείνονται 2 Κέντρα, στην Κάλυμνο και στην Πάρο).

Το ΠΠΧΣΑΑ προτείνει στηνΠάρο τη δημιουργία οργανωμένης περιοχής ανάπτυξης μεταλλευτικών και λατομικώνδραστηριοτήτων (άρθρο 10 Ν. 2742/99) καθώς και θεσμοθέτηση περιοχών:

«… Στις περιοχές του δικτύου NATURA 2000, τα προτεινόμενα Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλου και άλλες περιοχές με αυξημένο ενδιαφέρον από πλευράς φυσικού περιβάλλοντος και τοπίου, απαιτείται η κατά προτεραιότητα θεσμοθέτηση προστατευτικού καθεστώτος μέσω των διατάξεων είτε του Ν. 1650/86 είτε το Ν. 2508/97. Στη συνέχεια θα συσταθούν και εγκατασταθούν οι φορείς διαχείρισης των προστατευμένων περιοχών …». (Γ.Π.Σ Πάρου Τεύχος 1, 2009: 94)

Παραγωγικές Δραστηριότητες

Στην Πάρο δεν υπάρχει μέσα στα όρια του Δήμου οργανωμένη βιομηχανική ή βιοτεχνική περιοχή. Σαν αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου, βιοτεχνίες και εργαστήρια συνυπάρχουν με εμπορικές χρήσεις, χώρους αναψυχής και τουριστικές εγκαταστάσεις. Επίσης διάσπαρτες γεωργικές και κτηνοτροφικές αποθήκες καταγράφονται σε όλη την έκταση του Δήμου.

Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου

Στην Πάρου έχουν θεσμοθετηθεί  με Προεδρικό Διάταγμα δύο Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου, η ΖΟΕ Αγ. Φωκά και η ΖΟΕ «Κολυμπήθρες» της Νάουσας. Μέσα στις ζώνες οικιστικού ελέγχου ισχύουν αυστηρές προδιαγραφές σχετικά με τις χρήσεις γης, το κατώτερο όριο κατάτμησης, καθώς και συγκεκριμένοι περιορισμοί δόμησης.